به گزارش خبرآنلاين، ايلان ماسك، ميلياردر آمريكايي و مديرعامل كمپاني تسلا، چهارشنبه هفته گذشته با انتشار پيامي در شبكه اجتماعي متعلق به خودش، به دوران مديريت جنجالي‌اش در وزارتخانه تازه تاسيس بهره‌وري دولت (DOGE) پايان داد. اين اقدام ماسك، چند روز پيش از آن بود كه دوره محدوديت قانوني ۱۳۰ روزه خدمتش در دولت به پايان برسد و كمتر از يك هفته پس از علني شدن اختلاف نظر او و دونالد ترامپ، رئيس جمهور بازي پوپ چگونه است بر سر تصويب بودجه هزينه و ماليات دولت ترامپ در مجلس نمايندگان اتفاق افتاد.
ايلان ماسك با انتشار پيامي در شبكه اجتماعي ايكس نوشت: «مي‌خواهم از دونالد ترامپ، رئيس جمهور، براي فرصتي كه با هدف كاهش هدر رفت هزينه در اختيار من گذاشت، تشكر كنم.»
دوران سرپرستي ماسك در وزارت بهره‌وري دولت، با جنجال‌هاي بسياري همراه بود، از جمله تلاش او براي انحلال آژانس ايالات متحده براي توسعه بين‌الملل (USAID) كه يك نهاد دولتي براي توزيع كمك‌هاي خارجي بود، با انتقادهاي زيادي مواجه شد.
با خروج ماسك از دولت ترامپ چه اتفاقي براي وزارت بهره‌وري دولت خواهد افتاد و در اين دوره چهارماهه ماسك چه ميراثي از خود بر جا گذاشت؟
كارمند ويژه دولت
به نوشته الجزيره دوران خدمت ماسك به عنوان «كارمند ويژه دولت» به لحاظ قانوني با محدوديت خدمت ۱۳۰ روز در هر دوره ۳۶۵ روزه مواجه بود. او در عين حال نبايد از مقام دولتي خود براي هرگونه بهره‌مندي مالي استفاده مي‌كرد.
مجموعه روزهاي خدمت ماسك اندكي بيش از چهار ماه و چند روز كمتر از محدوديت قانوني پيش‌بيني شده بود.
اواسط ماه آوريل ماسك اعلام كرده‌بود كه قصد دارد مجددا بر كسب و كارهاي خصوصي‌اش تمركز كند و به شكل قابل توجهي از زماني كه براي كار در وزارت بهره‌وري دولت صرف مي‌كند، خواهد كاست.
ماسك در آن زمان گفته‌بود كه «مادامي كه رئيس جمهور علاقمند باشد، يكي دو روز در هفته، تا جايي كه مفيد باشد براي امور دولت صرف مي‌كنم.»
اختلاف نظر بر سر بودجه
ماسك در مصاحبه‌اي با شبكه خبري CBS كه بخش‌هايي از آن روز يكشنبه منتشر شد و نسخه كامل آن سه‌شنبه پخش شد، گفته‌بود كه از حجم وسيع هزينه‌هاي پيش‌بيني شده در بودجه نا اميد شده‌است.
او در اين مصاحبه تاكيد كرد كه اين لايحه بودجه باعث افزايش كسري بودجه خواهد شد و كار او را در وزارت بهره‌وري زير سوال مي‌برد.
او در مورد اين لايحه كه از سوي ترامپ با عنوان «لايحه بزرگ زيبا» نامگذاري شده‌بود، گفت: «يك لايحه يا مي‌تواند بزرگ باشد يا مي‌تواند زيبا باشد. اما فكر نكنم همزمان بتواند هر دو باشد. اين نظر شخصي من است.»
ترامپ روز چهارشنبه كاملا از اين لايحه بودجه حمايت كرد و گفت: «ما در مورد اين بودجه مذاكره مي‌كنيم. من با برخي بخش‌هاي آن موافق نيستم، اما مشتاقانه بخش‌هاي ديگرش را دوست دارم. اين مسيري است كه انتخاب كرده‌ايم.»
اين لايحه بودجه كه بيش از هزار صفحه حجم آن است، سياست‌گذاري‌هاي كلان مالي مورد نظر دولت ترامپ را نشان مي‌دهد.
يكي از بخش‌هاي اين بودجه، تمديد كاهش ماليات‌هايي است كه در دوره نخست رياست جمهوري دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۷ تصويب شد.
اين لايحه همچنين بودجه برنامه ترامپ براي «اخراج دست جمعي مهاجران» را افزايش مي‌دهد و بودجه كلاني براي افزايش سطح امنيت در مرزهاي جنوبي با مكزيك در نظر گفته‌است.
ديگر دلايل دلخوري ماسك چه بود؟
لايحه بودجه فقط يكي از اختلاف نظرهاي ماسك و ترامپ بود كه در هفته گذشته علني شد.
ماسك با عملكرد ترامپ در حوزه تعرفه‌ها هم مخالفت كرده‌بود. مديرعامل تسلا، پيتر ناوارو، مشاور ارشد تجاري رئيس جمهور آمريكا، را كه مسوول مذاكرات تجاري دولت بود يك «احمق» خطاب كرده‌بود. ماسك به صورت علني اعلام كرده‌بود كه يك «نظام قابل پيش‌بيني تعرفه» را ترجيح مي‌دهد و به «تجارت آزاد و كاهش تعرفه» علاقمند است.
ماه آوريل، بنيان‌گذار كمپاني اسپيس ايكس گفته‌بود كه «شرايط تعرفه صفر» در تجارت با اروپا را ترجيح مي‌دهد. اما بر خلاف نظر او، دونالد ترامپ اعلام كرد كه در صورت بي‌نتيجه ماندن مذاكرات تعرفه ۵۰ درصدي بر واردات از كشورهاي اروپايي اعمال خواهد كرد.
سرنوشت وزارت بهره‌وري چه خواهد شد؟
وزارت بهره‌وري دولت، در روز نخست پس از تحليف دونالد ترامپ از طريق يك فرمان اجرايي تاسيس شد. اما با خروج ماسك از دولت، معلوم نيست كه چه بر سر اين وزارتخانه بيايد. ترامپ هنوز فردي را به عنوان جانشين ماسك براي مديريت اين وزارتخانه معرفي نكرده‌است.
ماموريت ماسك كاهش هزينه‌هاي فدرال، از جمله كوچك كردن نيروي انساني دولت، پايان دادن به قراردادهاي دولتي و حتي تعطيلي نهادهاي دولت بود.
ماه فوريه، يك ماه بعد از شروع به كار ماسك، او و ترامپ اعلام كردند كه ميلياردها دلار فساد در فرآيندهاي مربوط به مبارزه با تغيير اقليم و حمايت از تنوع نژادي-جنسيتي در دولت كشف كرده‌اند. تحقيقات بعدي نشان داد كه اين ادعا به شدت غلط و گمراه‌كننده بود.
كالين گرفي، ديپلمات پيشين آمريكا و استاد حقوق دانشگاه پپردين در كاليفرنيا مي‌گويد كه آينده وزارت بهره‌وري شكننده و غيرقابل پيش‌بيني است. او مي‌گويد: «قدرت اين وزارتخانه بر مبناي اين بود كه قدرتمندترين فرد جهان يعني ترامپ، از ثروتمندترين فرد جهان، يعني ماسك، حرف‌شنوي دارد.» اين استاد دانشگاه به الجزيره مي‌گويد: «احتمالا وزارت بهره‌وري براي مدتي با مشكل مواجه شود، اما بدون ماسك و با توجه به دعاوي حقوقي كه عليه آن مطرح شده‌است، به نظر مي‌رسد كه روزگار اين وزارتخانه به شماره افتاده‌است. هر كسي كه براي مديريت اين نهاد انتخاب شود، با شرايط بسيار سختي مواجه خواهد بود. به اضافه اينكه كاهش هزينه‌هاي دولت توسط اين وزارتخانه نمي‌تواند تصميم ترامپ را براي كاهش ماليات‌ها، جبران كند.»
گرفي مي‌گويد: «وزارت بهره‌وري ماسك درست مانند يكي از موشك‌هاي او بود كه چند لحظه پس از پرتاب در آسمان منفجر مي‌شوند. در واقع عملكرد او مثالي از عملكرد غلط بود.» او ادامه مي‌دهد: «تفاوت اينجاست كه عواقب برخي تصميم‌ها با پول جبران مي‌شوند، اما بعضي تصميم‌ها با جان انسان‌ها بازي مي‌كنند.»
ليزا گيلبرت، سرپرست مشترك نهاد غيرانتفاعي «شهروند عمومي» مي‌گويد: «ميراث ماسك از دست رفتن درآمد كارمندان كليدي دولت، مانع‌تراشي براي آموزش و پرورش در آمريكا، از دست رفتن بودجه دانشمندان و نقض حريم خصوصي شهروندان آمريكايي بود. همه اينها فقط با هدف خدمت به منافع شخصي يكي از ميلياردرهاي هوادار دولت اتفاق افتاد.» او با اشاره به تصميم براي انحلال آژانس توسعه بين‌المللي (USAID) مي‌گويد: «اين هرج و مرج از لحاظ بين‌المللي وضعيت بدتري پيدا كرد. انتظار مي‌رود كه عملكرد ماسك جان ميليون‌ها نفر را بدون دليل در سراسر جهان توسعه نيافته به خطر بياندازد.»
مكس يوئلي، پژوهشگر انديشكده چتم‌هاوس، مي‌گويد: «ميراث ماسك به شكل غيرقابل بازگشتي دولت آمريكا را تغيير داد.» او معتقد است: «وزارت بهره‌وري ظرفيت دولت را تضعيف كرد و زيست‌بوم تحقيق و توسعه آمريكا را با مشكل مواجه كرد. اين اقدامات براي دورنماي اقتصادي و تاب‌آوري آمريكا مخاطرات جدي ايجاد كرد.»
